Tijdens de bijeenkomst op weg naar 5 mei sprak Floor Vermeulen een openingswoord namens zichzelf en de gemeente Wageningen. Hij blikte vooruit naar Bevrijdingsdag en stond stil bij de gebeurtenissen van zowel 1 als 5 mei 1945 in Wageningen.
Vervolgens gaf Herman Roozenbeek een lezing over de geheime Stay Behind-organisaties O&I (Operaties en Inlichtingen), waarvan het bestaan vaak zelfs voor familie onbekend bleef. Sinds 1 februari wordt hier onderzoek naar gedaan door het NIMH, mede om vragen van nabestaanden te beantwoorden. De O&I- organisaties opereerden los van elkaar en ontdekten pas later via de Engelsen dat zij naast elkaar bestonden. Hun doelen varieerden van psychologische oorlogsvoering tot het uitvoeren van gevaarlijke missies. De medewerkers – vaak mensen met vrije of strategisch interessante beroepen – handelden uit plichtsbesef en trots. Ze beschouwden hun werk als clandestien, niet illegaal, vanwege de beladen betekenis van dat woord.
Lonneke Peperkamp plaatste ethiek in oorlog in historisch en filosofisch perspectief, teruggaand tot Athene en Melos (416 v.C.). Ze besprak de spanningen tussen macht en moraal en introduceerde verschillende vormen van ethiek. Ze benadrukte dat ethische keuzes in oorlog niet vanzelfsprekend of gemakkelijk zijn, maar bijdragen aan morele weerbaarheid en cohesie.
Christopher Houtkamp sloot af met een reflectie op het begrip weerbaarheid. Hij benoemde verschillende vormen van weerbaarheid – van economisch tot psychologisch – en wees op de risico’s van polarisatie en buitenlandse inmenging. Toch eindigde hij hoopvol: Nederland staat nog aan het begin, maar het besef groeit dat samenwerking en vertrouwen cruciaal zijn.
Tijdens de Q&A kwamen thema’s aan bod als de complexiteit van ethiek in situaties als Srebrenica, het gebruik van drones in oorlog, en de rol van burgers bij het versterken van weerbaarheid. Duidelijk werd dat ethiek en veiligheid onlosmakelijk verbonden zijn met communicatie, vertrouwen en gezamenlijke verantwoordelijkheid.